Olej silnikowy wydaję się nieskomplikowanym produktem. W rzeczywistości powinien być użytkowany ze znajomością pewnych pojęć.

Świecąca w czasie jazdy kontrolka ciśnienia oleju oznacza konieczność natychmiastowego wyłączenia silnika.
/Motor

B jak bagnet
Urządzenie do pomiaru poziomu oleju silnikowego. Posiada wiele nazw i określeń - potoczni mówimy o nim właśnie "bagnet", inni mówią na niego wskaźnik poziomu oleju, miarka oleju. Na końcu bagnetu znajdują się dwa znaczniki określające stan minimalny i maksymalny. W większości aut odpowiada to ok. 1 litrowi oleju. Pomiar należy wykonać co najmniej kilka minut po wyłączeniu silnika, na poziomej nawierzchni. Ślad po oleju musi znajdować się między znacznikami.C jak ciśnienieOlej musi docierać do poszczególnych części silnika pod odpowiednio wysokim ciśnieniem, osiąganym tuż po rozruchu. Tylko wtedy będzie mógł chronić współpracujące elementy przed nadmiernym zużyciem.D jak dolewkaBraki oleju trzeba natychmiast uzupełnić, najbezpieczniej takim samym środkiem, jaki już znajduje się w silniku. W sytuacjach awaryjnych lepiej jednak dolać jakikolwiek olej, niż żaden! Środki smarne znanych producentów przechodzą testy mieszalności, a po dolewce w silniku ciągle będzie krążył olej zapewniający podstawową ochronę.D jak dodatki

Wymiana oleju jest kompletna tylko w przypadku jednoczesnej zmiany filtra oleju. Nie podnosi to za bardzo kosztów. /Motor


Dolewanie dodatków uszlachetniających jest niepotrzebne. Wszelkie konieczne składniki znajdują się w gotowych olejach. Dodawanie jakiegokolwiek innego składnika chemicznego może tylko pogorszyć ogólne parametry oleju. Szkody wywołane dodatkami nie są objęte gwarancją.

F jak filtr
Krążący w układzie olej zbiera zanieczyszczenia zewnętrzne oraz tworzące się w związku z pracą silnika. Zostają one wychwycone i osadzają się na filtrze. Z czasem ogranicza to przepływ oleju, dlatego wymiana filtra powinna towarzyszyć każdej wymianie oleju.

I jak ilość
Ilość oleju ściśle zależy od rodzaju silnika. Do "Malucha" wystarczało 2,5 litra, pojemność układu smarowania np. w Porsche 911 sięga 9 litrów. Zazwyczaj są to wielkości rzędu 4-5 litrów. Przed wymianą oleju we własnym zakresie można to sprawdzić np. na stronach internetowych producentów olejów lub w instrukcji obsługi auta.

K jak kontrolka
Czerwona kontrolka ciśnienia oleju to jedna z najważniejszych lampek w zestawie zegarów. Po uruchomieniu silnika powinna zgasnąć. W przeciwnym razie należy natychmiast wyłączyć silnik, a następnie sprawdzić poziom oleju. Gdy jest w porządku, usterka tkwi w układzie smarowania. Lampka ciśnienia nie pełni roli sygnalizacji poziomu oleju.

M jak mineralny
Oleje silnikowe zawierają do 85 proc. tzw. oleju bazowego. Gdy pochodzi on z oleju mineralnego, czyli powstał w wyniku procesu przerobu ropy naftowej wydobytej z ziemi, mówimy o mineralnym oleju silnikowym. Oleje mineralne należą do najtańszych, przystosowane są zwykle do stosowania w silnikach starszych generacji.

N jak niedobór
Nawet w pełni sprawny silnik w czasie pracy zużywa olej - niektórzy producenci dopuszczają nawet ubytek 1 l/1000 km. W okresie między wymianami ilość oleju może więc spaść poniżej dopuszczalnego poziomu. Zwiększa to ryzyko zakłóceń w dopływie oleju do pompy, co skutkuje przerwami w smarowaniu. Nawet krótkotrwałe zerwanie tzw. filmu olejowego grozi uszkodzeniem współpracujących elementów.

N jak nadmiar
Nadmiar oleju jest szkodliwy. Może prowadzić do wycieków czy spalania w cylindrze, grożącego uszkodzeniem katalizatora. Oznaką awarii jest także przyrastanie poziomu oleju - świadczy to o jego rozrzedzaniu np. przez niespalone paliwo lub płyn chłodzący. Przyczynę wzrostu poziomu oleju należy ustalić jak najszybciej, taki olej "z domieszkami" traci swoje właściwości.

Biały nalot pod korkiem oleju

O jak oszczędność
Jeśli planujemy pojeździć samochodem przez dłuższy okres, nie opłaca się opóźniać terminów wymiany oleju - to najkrótsza droga do zmniejszenia trwałości silnika. Długoterminowo przyniesie to więcej szkód niż korzyści. Można za to oszczędzić pieniądze wybierając najtańszy olej spełniający wymagania - normę jakości, lepkość czy odpowiednie dopuszczenia. Jeśli jest on produkowany przez znanego producenta (a nie anonimową firmę, która oferuje produkty np. w supermarketach), można mieć pewność, że zapewni wystarczającą ochronę. Markowe produkty muszą spełniać wymagania takich samych norm.

P jak półsyntetyk
Olej silnikowy składa się zwykle z kilku różnych olejów bazowych, różniących się właściwościami. Dzięki temu ostatecznemu produktowi można nadać pożądane właściwości. W olejach półsyntetycznych bazę stanowią zarówno oleje mineralne jak i syntetyczne. W wyniku tego półsyntetyki charakteryzują się właściwościami pośrednimi pomiędzy olejami syntentycznymi i mineralnymi. Także ceny takich produktów są pośrednie.

P jak producent
Choć bardzo często słyszymy o "zalecanych olejach" do konkretnego samochodu, w zdecydowanej większości przypadków marka producenta nie odgrywa większej roli. Wystarczy dopilnować zgodności z wymaganymi przez producenta silnika normami jakościowymi i lepkościowymi, ewentualnie tzw. dopuszczeń, oznaczonych specyficznymi kodami.

R jak rola
Podstawowym zadaniem oleju jest rozdzielenie warstwą tzw. filmu olejowego współpracujących powierzchni, co ogranicza zużycie wywołane tarciem. Olej odprowadza też ciepło z nagrzanych części silnika, chroni elementy przed korozją wywołaną przez produkty spalania, utrzymuje silnik w czystości a także uszczelnia komorę spalania. Olej traktowany jest jako jedna z części silnika, która musi być ściśle dopasowana do pozostałych. Z uwagi na to, jego parametry są określane już na etapie projektowania silnika.



S jak syntetyk
Najbardziej zaawansowany technologicznie typ olejów silnikowych. W tym przypadku olej bazowy wytwarzany jest na drodze chemicznej. Pozwala to na bardziej precyzyjne "zaplanowanie" jego właściwości. Największą zaletą olejów syntetycznych jest większa stabilność parametrów, co opóźnia starzenie i umożliwia wydłużenie okresów między wymianami. Syntetyki mają także lepsze własności w skrajnych temperaturach i dobre własności myjące. Są oczywiście najdroższe, ale w przypadku najbardziej zaawansowanych technicznie aut tylko one pozwalają na spełnienie wymogów producenta.

T jak temperatura
Wraz ze spadkiem temperatury zewnętrznej maleje płynność oleju. To znacznie utrudnia dotarcie do wszystkich zakamarków silnika, a przez to wydłuża czas pracy silnika przy niedostatecznym smarowaniu. Rozruch na zimno powoduje większe zużycie silnika niż kilkaset kilometrów jazdy rozgrzanym autem - tuż po uruchomieniu należy więc unikać forsownej jazdy. Jednocześnie olej pozostaje w kontakcie z najbardziej gorącymi elementami silnika, co tylko zwiększa obciążenia termiczne, jakim jest poddawany. Oleje syntetyczne są bardziej odporne na skrajności.T jak terminyKażdy producent samochodu podaje termin, w jakim należy wymienić olej silnikowy na nowy. Może to być ustalony przebieg, zwykle ograniczony też ramami czasowymi (np. 15 000 km lub co rok). W niektórych autach termin wymiany określa komputer auta, określając warunki eksploatacji, np. liczbę rozruchów czy prędkość jazdy. Najbardziej zaawansowane czujniki określają stopień zużycia oleju, badając ilość zanieczyszczeń.

T jak trwałość
W przypadku przechowywania oleju silnikowego w fabrycznie zamkniętym opakowaniu, w suchym i stosunkowo chłodnym pomieszczeniu, można go spokojnie przechowywać przez pięć lat. Po otwarciu opakowania, czas przechowywania nie powinien być dłuższy od przeciętnego okresu między wymianami, czyli około roku.

U jak utylizacja
Po samodzielnej wymianie zostajemy z kilkoma litrami przepracowanego oleju. Pod żadnym pozorem nie wolno go wylewać w przypadkowych miejscach, gdyż powoduje to skażenie znacznego obszaru. Nie powinno być za to żadnego problemu z oddaniem zużytego oleju do warsztatu czy ASO.

W jak wymiana
Wymiana oleju silnikowego nie wymaga specjalnych umiejętności ani narzędzi, ale jest dość "brudną" czynnością, w dodatku coś trzeba później zrobić z olejem zużytym. Lepiej więc wymianę zlecić specjalistom, tym bardziej, że usługa wymiany oferowana jest zwykle przy zakupie oleju bezpłatnie.

Z jak zużycie
Olej pracujący w silniku poddawany jest naturalnemu zużyciu. Wraz z przebytymi kilometrami zmienia się także kolor oleju i jest to zupełnie normalne. Czarna barwa jest efektem pojawienia się sadzy towarzyszącej spalaniu się oleju napędowego lub produktów rozkładu benzyny. Kolor nie przesądza więc o konieczności wymiany oleju.

Tekst: Bartosz Zienkiewicz
Korekta: MK

Oryginalny tekst dzięki tygodnikowi